Internetowe Koło Filatelistów informuje, że na swoich stronach www stosuje pliki cookies (tzw. ciasteczka).
Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie przez nas cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami Twojej przeglądarki.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć w naszej Polityce prywatności.

 

Font Size

SCREEN

Profile

Menu Style

Cpanel

Jan Heweliusz w numizmatyce i filatelistyce, cz.2

W 1987 roku Poczta Polska wyemitowała dwa znaczki z Janem Heweliuszem, zaprojektowane przez Jacka Brodowskiego. Na znaczku o nominale 15 zł przedstawiono Heweliusza na tarasie jego obserwatorium, przy przenośnym sekstansie (fot. 15). Autor znaczka wykorzystał rycinę I. Saala. Na znaczku o nominale 40 zł przedstawiono Heweliusza na tle mapy nieba z gwiazdozbiorem „Tarcza Sobieskiego” z atlasu nieba Firmamentum Sobiescianum (fot. 16).

Uwaga, artykuł wieloczęściowy
Przejdź do części: pierwsza

Fot. 15. Heweliusz przy sekstansie na znaczku z 1987 roku

Podobizna Jana Heweliusza została wykonana na podstawie ryciny J. Falcka (fot. 12).

Fot. 16. Heweliusz na tle mapy nieba na znaczku z 1987 roku

Towarzyszące emisji znaczków koperty pierwszego dnia obiegu zawierają czarno-białe ilustracje z dzieła Heweliusza „Machina coelestis pars priori” przedstawiające obserwatorium astronomiczne oraz winietę (fot. 17). Na okolicznościowym datowniku umieszczono astrolabium i napis „Jan Heweliusz, GDAŃSK 1, 1987-09-15”.

Fot. 17. Koperty pierwszego dnia obiegu znaczków z 1987 roku

W lipcu 1987 roku w Urzędzie Pocztowo-Telekomunikacyjnym Gdańsk 2 stosowany był datownik okolicznościowy zapowiadający wspominaną już Krajową Wystawę Filatelistyczną „Heweliusz 300”. Datownik ten przedstawia portret Heweliusza na tle Ratusza Staromiejskiego (fot. 18).

Fot. 18. Datownik pocztowy z okazji Krajowej Wystawy Filatelistycznej „Heweliusz 300” (ze zbiorów autora)

Z okazji wystawy „Heweliusz 300” 26 września 1987 roku w Urzędzie Pocztowo-Telekomunikacyjnym Gdańsk 1 stosowany był okolicznościowy datownik, na którym przedstawiono portret Heweliusza (fot. 19), a 29 września 1987 roku datownik z rysunkiem ratusza Staromiejskiego.

Fot. 19. Datownik z okazji otwarcia Krajowej Wystawy Filatelistycznej „Heweliusz 300” (ze zbiorów autora)

Wystawie filatelistycznej „Heweliusz 300” towarzyszyła też emisja dwóch kopert z wydrukowanym portretem astronoma (fot. 20).

Fot. 20. Pamiątkowe koperty z okazji Krajowej Wystawy Filatelistycznej „Heweliusz 300” (ze zbiorów autora)

W dniu 3 października 1987 roku z okazji XX Spotkania Klubu Marynistów stosowano datownik okolicznościowy przedstawiający prom m/f „Jan Heweliusz” oraz okręt ORP „Heweliusz”.

Na kolejne eksponaty z Heweliuszem trzeba było czekać ponad dwadzieścia lat. W 2009 roku Skarbnica Narodowa wyprodukowała serię złotych monet „Polskie osobistości świata nauki”, na których umieszczono Mikołaja Kopernika, Marię Skłodowską-Curie oraz Jana Heweliusza (fot. 21). Kraj emisji Samoa, nominał 10 $, średnica 13,92 mm.

Fot. 21. 10 dolarów Samoa z Heweliuszem (ze zbiorów autora)

Najnowszy medal został wybity w marcu 2011 roku z okazji 400 rocznicy urodzin Jana Heweliusza (fot. 22).

Fot. 22. Medal wyemitowany w 2011 roku przez Muzeum Historyczne Miasta Gdańska (ze zbiorów autora)

Na awersie medalu znajduje się widok na powierzchnię księżyca. U góry napis 400 / ROCZNICA URODZIN / TWÓRCY NOWOŻYTNEJ / SELENOGRAFII (liczba 400 umieszczona na ozdobnej tarczy). W dolnej części herb Gdańska i wstęga z napisem: GDAŃSK 2011 / MUZEUM HISTORYCZNE MIASTA GDAŃSKA. W otoku wieniec i symbol księżyca.

Na rewersie półpostać w prawo na tle fragmentu mapy nieba według karty Scutum Sobiescianum (Tarcza Sobieskiego) z wydanego w 1690 roku, już po śmierci Heweliusza atlasu „Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia” (fot. 23). W dolnej części napis „28 I 1611 – 28 I 1687 / JAN HEWELIUSZ”. W otoku wieniec. Medal sygnowany „W.SAMP” oraz „T.O.”. Medal ozdobiony jest 7 cyrkoniami, które symbolizują gwiazdy z układu „Tarcza Sobieskiego”.

Fot. 23. Scutum Sobiescianum z atlasu nieba Heweliusza „Firmamentum Sobiescianum sive Uranographia”

Emitentem medalu jest Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. Autorem projektu jest Tomasz Olkowski, natomiast modele gipsowe wykonał Wawrzyniec Samp. Medal wybity w Mennicy Polskiej S.A. w Warszawie w tombaku srebrzonym i oksydowanym (20 sztuk) oraz w tombaku patynowanym (382 sztuki).

W 2011 roku Skarbiec Mennicy Polskiej wznowił serię numizmatów Systema Solare, na których w przeciwieństwie do wcześniejszej emisji, gdzie na awersie znajdowała się rzeźba Atlasa podtrzymującego na barkach nieboskłon, umieszczono wizerunek Jana Heweliusza z sekstansem (fot. 24). Na rewersach przedstawione są wielobarwne ciała niebieskie.

Fot. 24. Systema Solare (ze zbiorów autora)

Seria obejmuje 14 „numizmatów” o średnicy 38,61 mm (Droga Mleczna i Układ Słoneczny) i 32 mm (Ziemia, Księżyc, Merkury, Wenus, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Słońce, Pluton, Kometa Halleya), wykonanych z mosiądzu platerowanego srebrem (Księżyc) i mosiądzu platerowanego złotem (pozostałe). Projektantem jest Urszula Walerzak.

Fot. 25. Sztabka Rok Jana Heweliusza (ze zbiorów autora)

Również w 2011 roku została wyprodukowana przez Srebrną Mennicę plakietka - sztabka „Rok Jana Heweliusza” (fot. 25). Wymiary ok. 50 x 30 mm, materiał srebro oksydowane. Autorem projektu jest Grzegorz Lassota. Astronoma przedstawiono w pozycji jak na pomniku Jana Szczypki (fot. 7). U góry sztabki napis „1 UNCJA TROJAŃSKA SREBRO 999”, u dołu „1611-1687” i „2011 Rok Jana Heweliusza”. Z lewej strony: „400 rocznica urodzin Jana Heweliusza”.

Srebrna Mennica jest też producentem dukata okolicznościowego 1 Heweliusz z 2011 roku (fot. 26). Średnica 32 mm, materiał: mosiądz, mosiądz oksydowany i srebro.

Fot. 26. Dukat okolicznościowy 1 Heweliusz ze Srebrnej Mennicy (ze zbiorów autora)

Również w 2011 roku Mennica Łebska wyemitowała dukat lokalny 1 Funt Gdański (fot. 27). Na awersie umieszczono wizerunek Jana Heweliusza z sekstantem, z lewej strony w otoku napis „ROK JANA HEWELIUSZA”, z prawej nominał „1 FUNT GDAŃSKI”. Na rewersie pokazano kościół św. Katarzyny, w którym astronom jest pochowany, w otoku napis „1611 JOHANNES HEVELIUS 1687”, u dołu „HEWELIUSZ 2011”. Dukat lokalny wykonany jest z mosiądzu, średnica 29 mm, nakład 2500 sztuk.

Fot. 27. Dukat okolicznościowy 1 Funt Gdański z Mennicy Łebskiej (ze zbiorów autora)

W 2011 roku z okazji 400 rocznicy urodzin Jana Heweliusza Poczta Polska wyemitowała znaczek o nominale 3 zł, na którym przedstawiono podobiznę astronoma. Na przywieszce umieszczono fragment ryciny z pracy „Mercurius in sole visus Gedani”, ilustrującej zaćmienie Słońca (rys. 28). Autorem znaczka jest Maciej Jędrysik.

Fot. 28. Znaczek pocztowy z Heweliuszem z 2011 roku

Emisji znaczka towarzyszyła koperta pierwszego dnia obiegu z ilustracją fragmentu panoramy Gdańska i obserwatorium Heweliusza według ryciny w Machina Coelestis (fot. 10) i datownikiem z rysunkiem sekstantu (fot. 29).

Fot. 29. Koperta pierwszego dnia obiegu znaczka z 2011 roku

W 2012 roku w Mennicy Polskiej został wybity srebrny numizmat z Janem Heweliuszem z serii „Sławni Polacy” (fot. 30). Autorem projektu jest Robert Kotowicz. Średnica numizmatu wynosi 32 mm, nakład 5555 sztuk.

Fot. 30. Numizmat z Janem Heweliuszem z serii „Sławni Polacy”

W lipcu 2013 roku Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy o nominale 4,55 zł, na którym przedstawiono drugiego polskiego satelitę BRITE-PL. Na bloku, którego elementem jest znaczek, znajduje się nazwa satelity „Heweliusz”.

Uwaga, artykuł wieloczęściowy
Przejdź do części: pierwsza
Jesteś tutaj: START | Nauka i technika | Jan Heweliusz w numizmatyce i filatelistyce, cz.2