Nadruki podwójne na znaczku podstawowym 25 gr wydania moskiewskiego (tzw. Goznaku) wykonanym rotograwiurą (Fi 342), cz.2

Przed kilkoma tygodniami przedstawiliśmy pierwsza część artykułu Pana Janusza Berbeki poświęconą nadrukom podwójnym na znaczku podstawowym 25 gr wydania moskiewskiego (tzw. Goznaku) wykonanym rotograwiurą (Fi 342). Część ta była poświęcona przedrukowi  Krajowa Rada Narodowa (KRN) (Fi 344). Dzisiaj z kolei zapraszamy do zapoznania się z częścią drugą poświęconą przedrukom na wydaniu "Wyzwolenie 10. miast" (Fi 348-359).

 "Wyzwolenie 10. miast"
  Warszawa (Fi 348a)

Wszystkie nadruki podwójne na tym znaczku występują wyłącznie na górnym półarkuszu.
Arkusz I (Ag I) –Dodatkowa literka „g”=górny. Drugi, górny nadruk wykonany mniejszą ilością farby.

Fot.5 – znaczek z  poz.21	Fot.6a – znaczek z poz. 8

Arkusz II (Ag II) – drugi nadruk znacznie jaśniejszy. Przesunięcie obu nadruków wobec siebie wynosi:  w pionie 0,4mm, w poziomie w prawo – 0,3mm.

                     Fot.6b – parka znaczków z poz.5 i 26

Fot.6c – znaczek z poz. 30	Fot.6d – znaczek z poz. 36

„Wyzwolenie 10. miast”
Częstochowa (Fi 349)

Arkusz I  (Ag I) –„g” oznacza górny półarkusz. Nadruki podwójne arkusza I pochodzą z górnego półarkusza.
Znaczne przesuniecie nadruków wobec siebie wynoszące w pionie 1,6mm, w poziomie 4,1mm. 

Fot.7 znaczek z  poz 31

Arkusz II (Ad II)  – Nadruki podwójne arkusza II i III pochodzą z dolnych półarkuszy. Przesunięcie  nadruków wobec siebie wyłącznie w pionie – wynosi 1,8mm.   

Fot.8a - znaczek z  poz.67 z nadr. 17 pochodzi z użytej pocztowo karty Cp89	Fot.8b – znaczek z poz.89 z nadr. 39
Fot.8c – znaczek z poz.90 z nadr. 40	Fot.8d – znaczek z poz.99 z nadr. 49 – w ostatnim rzędzie poz. brak u dołu cyfry „3” i belek

Arkusz III (Ad III) – Przesunięcie również wynosi 1,8mm, ale cały nadruk położony jest wyżej

Fot. 9a – znaczek z poz. 62 z nadr. 12	Fot. 9b – znaczek o pozycji nieustalonej

 „Wyzwolenie 10 miast”
Kalisz (Fi 356)

Nadruki podwójne występują wyłącznie na dolnym półarkuszu.
Arkusz I (Ad I) – Cechą charakterystyczną jest wykonanie nadruków małą ilością farby, przy czym górny nadruk położony nieco w lewo jest jeszcze „słabszy”

Fot. 10 –  kasowany znaczek na wycinku z poz. 62 z nadr. 12

Arkusz II (Ad II) -  inne przesunięcie

Fot. 11 – znaczek z poz.93 z nadr. 43

„Wyzwolenie 10 miast”
Zakopane (Fi 357)

Cechą charakterystyczną nadruków na tym znaczku w obu półarkuszach jest występowanie obu nadruków w układzie: nadruk pierwszy w położeniu normalnym (poziomym), drugi nadruk zawsze w położeniu ukośnym (w prawo dół). Nadruki podwójne występują wyłącznie na dolnych półarkuszach.

Arkusz I  (Ad I) – jeden nadruk w stosunku do drugiego zawsze występuje skośnie (dolny półarkusz), stąd każdy skośny nadruk wygląda nieco inaczej. Napis „Zakopane” na równi dołu cyfr „25”.

Fot.12 – znaczek z poz.85 z nadr. 35/45

Arkusz II (Ad II) – jeden nadruk w stosunku do drugiego również występuje skośnie (dolny półarkusz), ale w innym ustawieniu nadruku podstawowego, gdzie napis „Zakopane”  znacznie powyżej dołu cyfr „25”.

Fot. 13 – znaczek z poz.71 z nadr. 21/31

Oddzielnego wyjaśnienia wymagałoby omówienie tzw. „czworoboku Malingiewicza” – Fot. 14. Niestety dysponuję jedynie bardzo kiepskiej jakości fotografią, na podstawie której nie można bezpośrednio określić pozycji znaczków w arkuszu. To czworobok znaczków nr Fi 346 (RTRP) z 5. i 6. rzędu poziomego – górny półarkusz miał znaczne przesunięcie nadruku w dół i skośnie w lewo, dolny arkusz miał nadruki w położeniu prawie normalnym (z niewielkim przesunięciem w lewo). Możliwe było powstanie w ten sposób 10 parek pionowych (tylko zn.41-50 + 51-60),  w których górny znaczek ma nadruk pojedynczy przesunięty skośnie w dół i w lewo, dolny ma pozorny nadruk podwójny składający się z części przesuniętego nadruku pojedynczego z górnego znaczka i swój normalny, też pojedynczy nadruk. Istniało więc 10 znaczków z „nadrukiem podwójnym 346 Np”. De facto nie jest to nadruk podwójny, gdyż arkusz drukarski przeszedł przez maszynę drukarską „planowo” – dwa razy (raz  górnego i raz dolnego półarkusza). Powstały błąd „nadruku podwójnego” powstał więc jedynie wskutek znacznego przesunięcia nadruku w górnym półarkuszu. Ilość zachowanych znaczków z tym pozornym nadrukiem podwójnym nie jest mi znana.

Fot. 14

Identyczną sytuację mamy w przypadku znaczka Fi 356 - Kalisz (Fot.15). Znaczek pochodzi z 50. pola arkusza i posiada pełny nadruk 50-ty w normalnej pozycji oraz dodatkowo górną połowę nadruku 10-tego pochodzącą ze znaczka z pola 60. z dolnej połowy arkusza. Tu też nastąpiło przesunięcie przy przedruku dolnej połówki arkusza ku górze. Znaczek z takim nadrukiem też należałoby nazwać nadrukiem podwójnym pozornym. Możliwe było powstanie 10 takich nadruków (tylko na znaczkach z poz.41-50).

 Fot.15

      Z odwrotną sytuacją niż z nadrukami podwójnymi (przy Goznakach 3 lub 4-krotne przedrukowanie arkusza 100-znaczkowego formą 50-znaczkową) mamy do czynienia w przypadkach nieprzedrukowania jednej połówki arkusza, czyli wykonania tylko jednego przedruku arkuszowego zamiast prawidłowych dwóch. Powstały wtedy bardzo ciekawe i rzadkie parki pionowe ze środkowych 2 rzędów (poz.41-50 + 51-60), z których jeden to znaczek podstawowy (Fi 342), drugi  ma nadruk normalny. Takie parki pionowe znane są na znaczkach Fi 344, 349, 353 (Fot.16), 354, 355 i 357.

Fot.16

Podsumowanie

Powyższe badania pozwoliły ustalić minimalną liczbę półarkuszy przedrukowanych podwójnie, pokazać na fotografiach jak one wyglądają na poszczególnych wartościach i z którego półarkusza pochodzą (górnego czy dolnego). Zostało zinwentaryzowanyh łącznie 13 półarkuszy dla poszczególnych wartości:

      Liczenie półarkuszy znaczków z nadrukami podwójnymi stanowi kolejny temat otwarty – żeby to zrobić uczciwie i kompletnie trzeba posiadać bardzo bogaty materiał porównawczy. Ponieważ jest on rzadki i kosztowny, a możliwości autora są ograniczone, apeluje on o uzupełnianie wykazu znanych znaczków z innych niż  podane powyżej arkuszy (półarkuszy). Materiały do tego opracowania są zbierane od dłuższego czasu. Oprócz własnego materiału i skanów z aukcji internetowych, pomocą w  udostępnieniu swojego materiału służyli mi m.in. kol. kol. L.Schmutz, Z.Mąka i J.Walocha, którym tą drogą serdecznie dziękuję. 

Literatura
[1] Berbeka J., 2007. Podwójne nadruki na znaczkach wydania PP/GGW z 5 grudnia 1918/15 stycznia 1919. Przegląd Filatelistyczny 9.
[2] Kapkowski J., 1976. Pierwsze znaczki okolicznościowe PRL. KAW, Warszawa.
[3] Fischer A., 2007. Katalog polskich znaków pocztowych 2008  t.1. FHU A.Fischer Bytom-Kraków.
[4] Łaszkiewicz A., Mikulski Z., (red.). 1960. Polskie znaki pocztowe,  t.II.  BWP Ruch, Warszawa.
[5] Katalog specjalizowany znaków pocztowych ziem polskich, t.3. KAW, Warszawa, 1989.
[6] Kielbasa-Schoeni A, Fołta S., 2002. Podręcznik specjalizowany polskich znaczków pocztowych 1944-1999. U Marka. Gliwice.