Na okoliczność „Wizyty w Polsce kosmonautów radzieckich” Walerego Bykowskiego i Walentyny Tierieszkowej, Ministerstwo Łączności zarządzeniem nr 92 z dnia 21.10.1963 r., Dz.Ł. 18/1963, 175, poz. 138 wprowadziło do obiegu serię znaczków z nadrukiem typograficznym i offsetowym

(nr kat. 1286-1288) [1]. Na znaczku o wartości 40 gr umieszczono trzy wierszowy, skośny nadruk typograficzny w barwie czerwonej o treści: „23-28.X.1963 W.F. Bykowski w Polsce”, na znaczku o wartości 60 gr, również skośny trzy wierszowy nadruk typograficzny, ale w barwie czarnej o treści: „23-28.X.1963 W.W. Tierieszkowa w Polsce”. Znaczek wartości 6,50 zł przedrukowano dwu wierszowym nadrukiem offsetowym, w barwie czarnej, umieszczonym poziomo u dołu, o treści: „23-28.X.1963 W.F. Bykowski i W.W. Tierieszkowa w Polsce”.
Do przedruku, użyto znaczków wydanych z okazji „II zespołowego lotu kosmicznego”, wprowadzonych do obiegu zarządzeniem Ministra Łączności nr 75 z dnia 08.08.1963r., Dz.Ł. nr 15/1963, 137, poz.114. (nr kat. 1267-1269).
Znaczki wykonano na papierze białym średnim gładkim w jednym nakładzie, na maszynie do druku offsetowego z czterosektorowych form, które tłoczyły cztery arkusze sprzedażne (4 x 5 zn.). Na marginesie górnym, nad drugim i trzecim znaczkiem napis: „II ZESPOŁOWY LOT KOSMICZNY”. Liczby rozrachunkowe na bocznych marginesach. Ząbkowanie grzebieniowe 11, regularne ↓, wykonano przed rozcięciem arkusza drukarskiego na arkusze sprzedażne. Na arkuszach pomiędzy sektorami górnymi i dolnymi, powstały perforowane dwa rzędy niezadrukowanego pusto pola, wielkości znaczka. Przy nierównym pocięciu arkusza, znaczki posiadały niezadrukowane pusto pole u góry lub u dołu znaczka.
Nadruki typograficzne na  znaczkach wartości 40 i 60 gr dokonano formą jednosektorową 4 x 5 zn., natomiast znaczek wartości 6,50 zł z nadrukiem offsetowym, formą 4-sektorową 4 x 5 zn.[2]. Podczas przedrukowania znaczków, zdarzyło się, jak się okazuje wielokrotnie, że raz przedrukowany sektor dostał się ponownie pod formę przedrukową, tworząc nadruk podwójny. Pierwsze znaczki,  z nadrukiem podwójnym o wartości 60 gr (1287) dostrzeżono we Wrocławiu, przy rozdzielaniu abonamentu znaczków kasowanych w jednym z Kół PZF. Zdarzenie to, zostało opisane w „Wiadomościach Filatelistycznych” w numerze grudniowym z 1964 roku. Powyższą informację, powtórzył bardziej dokładnie kol. M. Kościelniak w 1969 roku (Fot. 1) [1, 3].

 Fot. 1

Opisany nadruk  podwójny, na arkuszu był przesunięty poziomo o 8 mm w prawo, a przesuniecie pionowe wahało się od 2 do 0,5 mm i było na każdym znaczku inne. Następną informację, o istnieniu znaczka z nadrukiem podwójnym kasowanego, ale o wartości 40 gr (1286) opisał kol. L.Schmutz [4]. Opisany znaczek, posiadał nadruk podwójny umieszczony  w linii poziomej  z przesunięciem ok. 1mm (Fot. 2, 3).
Do tej pory, nie było wzmianki o znaczku niekasowanym z nadrukiem podwójnym. Dzięki uprzejmości kol. J. Lachowicza z Gdańska, otrzymałem do badania, pełny arkusz niekasowanego znaczka z nadrukiem podwójnym o wartości 40 gr (1286), z 3-go sektora, którego przesunięcie występuje równolegle w pionie (Fot.4).

Fot. 2 Fot. 3

Po dokładnym przyjrzeniu się nadrukom na arkuszu, widać, iż najbardziej widoczny  nadruk podwójny występuje z lewej strony arkusza na 17 znaczku, a zanika z prawej strony na 4 znaczku. Podobnie jak w opisanym arkuszu znaczków z Wrocławia, każdy nadruk podwójny jest inny. Pomiary pomiędzy nadrukami podwójnymi, wg pozycji znaczka w arkuszu, zawarte są w poniższej tabeli. Gdy nadruki pokrywają się, zastosowałem określenie grubości słowne.

 1.

0,3 mm

2.

0,1 mm

3.

minimalnie
pogrubiony

4.

minimalnie
pogrubiony

5.

0,4 mm

6.

0,2 mm

7.

minimalnie
pogrubiony

8.

pogrubiony

9.

0,5 mm

10.

0,3 mm

11.

średnio
pogrubiony

12.

średnio
pogrubiony

13.

0,6 mm

14.

0,4 mm

15.

0,1 mm

16.

mocno
pogrubiony

17.

0,7 mm

18.

0,5 mm

19.

0,15 mm

20.

mocno
pogrubiony

Na podstawie poznanego przeze mnie materiału, oraz braku dalszych informacji o odnalezieniu nowych egzemplarzy znaczków z nadrukiem podwójnym, można wysnuć wniosek, iż znane do tej pory są tylko cztery arkusze z nadrukiem podwójnym

  • niekasowany arkusz znaczka o wartości 40 gr., z którego pochodzi posiadany przeze mnie pojedynczy znaczek (z gwar. L. Schmutz),
  • niekasowany arkusz znaczka o wartości 40 gr. opisany w niniejszym opracowaniu,
  • kasowany arkusz znaczka wartości 60 gr. pochodzący  z Wrocławia,
  • kasowany arkusz znaczka wartości 40 gr., z którego pochodził znaczek opisany przez kol. L. Schmutza.

Od ukazania się pierwszej informacji o nadruku podwójnym na znaczku z Walentyną Tierieszkową, upłynęło 36 lat. Można przypuszczać, iż kolekcjonerzy polskich znaczków bardzo wnikliwie przejrzeli  już swoje zbiory.

Bibliografia:
[1] Polskie Znaki Pocztowe tom V, Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, Warszawa 1973, str. 1674-1675.
[2] Katalog Specjalizowany Znaków Pocztowych Ziem Polskich, część 3, Krajowa Agencja, Wydawnicza 1989, str.138.
[3] Wrocławskie Wiadomości Filatelistyczne 1969, nr 31-32, str. 66.
[4] Schmutz L., 1982. Znaczki z Bykowskim z podwójnym nadrukiem, Filatelista, 18, str.413.