Właśnie ukazała się książka autorstwa H. Vogelsa, eksperta PZF w zakresie znaków pocztowych Portu Gdańsk i członka i-KF pod tytułem "Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsk, Stemple ręczne, formularze, druki i nalepki. T.IV". Jak wskazuje oznaczenie wydany wolumen jest tomem IV cyklu dedykowanemu Poczcie Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, funkcjonującej w okresie XX-lecia międzywojennego. Książka jest dwujęzyczna, polska i angielska. Liczy sobie blisko 800 stron. Jest do nabycia w cenie 149,- PLN plus koszty przesyłki. W sprawie zakupu należy kontaktować się z Adamem Kielbasa-Schoeni adamek@gmx.ch
Zachęcamy wszystkich do zapoznania się z wybranymi stronami książki oraz recenzją pióra prof. J. Auleytnera, wybitnego specjalisty z zakresu historii poczty, członka wielu towarzystw filatelistycznych a także naszego koła.
Uzyskałem dostęp do książki pod powyższym tytułem, która jest przygotowywana do druku. Byłem pozytywnie zdumiony otrzymanym materiałem. Niebawem polscy filateliści oraz inni władający angielskim będą mogli zapoznać się z owocem wielu lat pracy, jaką wykonał Autor. Książka jest bowiem dwujęzyczna i liczy 785 stron(!!!), co jak na temat wydaje się prawie niemożliwe. Cóż bowiem można napisać o Polskiej Poczcie w Gdańsku, by wyszło tyle stron. Już w 2009 r. jeden z międzynarodowych sędziów oceniających na Światowej Wystawie Filatelistycznej w Luoyang (Chiny) eksponat dotyczący właśnie tego tematu autorytatywnie twierdził, że temat jest niszowy, zamknięty i nic nowego nie da się pokazać. Tymczasem Autor zapowiada w 2018 r. wydanie od końca IV tomu wielkiego dzieła, które uświadamia Czytelnikowi, jak złożone były relacje pocztowe ze światem, które Polska utrzymywała dzięki Poczcie w Gdańsku. Tym bardziej staje się ciekawe co będzie w trzech pozostałych tomach, do których Autor zebrał materiał i go porządkuje.
Spis treści ujawnia statystycznie bogatą zawartość IV tomu. Zaczynając od końca zauważam, że sama bibliografia IV tomu liczy prawie 8 stron, na które składa się przywołanie wielu źródeł archiwalnych i dokumentów urzędowych oraz aż 166 autorskich tekstów. Trzeba było wyjątkowo dużo mieć poznawczej pasji, by rozpoznać tak obszerną bazę bibliograficzną, która podnosi wiarygodność prezentowanego materiału. Z tego co mi jest wiadomo Autor odwiedził archiwa i biblioteki w Gdańsku, Bydgoszczy, Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu sprawdzając zawartość tych placówek. Z rozproszonych źródeł dzięki dokonanej kwerendzie powstała „wielka synteza” i omawiane dzieło. Recenzowane kompendium wiedzy w IV tomie przedstawia gdańskie stemple ręczne w rozdziale liczącym 440 stron, stosowane tam formularze w kolejnym rozdziale na 180 stronach oraz wykorzystywane w celach pocztowych nalepki na 80 stronach. Pracę wzbogacają ciekawe i kolorowe reklamy książek z historii poczty.
Za wielki atut dzieła Vogelsa uważam jego dwujęzyczny charakter. Popularyzacja w jęz. angielskim polskiej historii poczty jest konieczna dla podniesienia rangi kolekcjonerstwa i ograniczenia deficytu wiedzy zwłaszcza w środowisku sędziowskim, co ujawnia się na prawie wszystkich wystawach europejskich i światowych. Komunikacja społeczna naszych przodków przez pokolenia była niedoceniana i dziś odbudować trzeba źródła wiedzy na ten temat.
We wprowadzeniu do omawianego tomu Autor przedstawia stan badań nad aktywnością Poczty Polskiej w Gdańsku wskazując na istniejące deficyty wiedzy i niekompletną dokumentację. Tego typu refleksja stanowi ważne uzasadnienie dla potrzeby prowadzenia dalszych, pogłębionych studiów, dla których ważnym przyczynkiem staje się studium H. Vogelsa.
Praca pokazuje imponującą liczbę skanów stempli pocztowych użytych na przesyłkach przechodzących przez Pocztę Polską w Gdańsku. Oglądając te skany przeciętny kolekcjoner może zastanawiać się: czy zaczynać zbierać walory filatelistyczne z Polskiej Poczty w Gdańsku czy ograniczyć się jedynie do zapoznania się tylko z książką H. Vogelsa ze względu na fakt, że to co pokazano w książce wydaje się już niedostępne dla kolekcjonerów. Z całą pewnością studium Autora pobudzi zainteresowanie walorami z polskiej enklawy pocztowej w Gdańsku, a prawdopodobnie wpłynie także na ceny tych walorów.
Dzieło Vogelsa jest profesjonalną robotą, czyta się je z zainteresowaniem ze względu na to, że nie tylko treść, ale i „obrazki” (skany listów i stempli) stanowią jedność poznawczą. Pokazany materiał dowodzi bogactwa dokumentów pocztowych ilustrujących stan komunikacji społecznej przechodzącej przez Gdańsk. Pokazane stemple mają także charakter okolicznościowy – przypominają ważne wydarzenia handlowe, sportowe czy świąteczne stanowiące o polskim wkładzie w rozwój społeczno – ekonomiczny miasta. Niektóre z nich mówią o aktywności firm biznesowych i banków, zwłaszcza, gdy połączone to jest ze startującym wówczas ruchem lotniczym. Autor poprzez akcesoria pocztowe pokazuje również kierunki korespondencji pocztowej – do Polski i na świecie. W książce pokazują się poszukiwane przez kolekcjonerów stemple polskich ambulansów pocztowych obsługujących ruch pocztowy do - i z Gdańska (np. Kościerzyna czy Hel) oraz stemple statków Żeglugi Bałtyckiej.
Odrębnym tematem są nazwiska osób pracujących na Poczcie Polskiej w Gdańsku. Pojawiają się one w studium jakby przypadkiem, ale mimo woli przypominają o ludziach, którzy bronili tej placówki w 1939 r.
Vogels w swojej pracy poprzez ilustrowane dokumenty udowadnia, że Poczta Polska w Gdańsku nie była wyizolowaną wyspą, lecz stanowiła ważną część polskiego systemu pocztowego. Obsługiwała ona np. wpłaty i wypłaty z książeczek oszczędnościowych PKO.
Bardzo ciekawą część omawianego studium stanowią przekazy paczkowe dokumentujące ruch paczek do Polski przez Gdańsk i zagranicę. Dokumentów tych zachowało się wyjątkowo mało, co Autor zauważa systematyzując to co przetrwało i nadając znaki rzadkości poszczególnym formularzom. Ceny takich rzadkości ustala rynek.
Nie sposób przedstawić treści całego dzieła Vogelsa. Jednak każdy, kto zainteresuje się historią Polskiej Poczty w okresie międzywojennym XX w. będzie musiał „potknąć się” o to studium i do niego odwołać. Mało tego, praca ta pozwoli w kolejnych stuleciach przypominać jakość komunikacji społecznej w Polsce I poł. XX w.
Julian Auleytner
FRPSL, AEP
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
