W wyniku reorganizacji lotnictwa cywilnego w Polsce zostało utworzone w dniu 27.XII.1928 r. państwowo-samorządowe przedsiębiorstwo „Polskie Linie Lotnicze LOT”. Działalność przewozową PLL LOT rozpoczęły 2.I.1929 na pięciu liniach krajowych (Warszawa-Gdańsk, Warszawa-Lwów, Warszawa-Poznań, Warszawa-Katowice i Katowice- Kraków)
oraz na jednej zagranicznej (Katowice–Brno-Wiedeń). Inauguracja przewozów poczty na tych liniach była nieco późniejsza, między 7 a 11 stycznia 1929 r.
W kilka miesięcy później sukcesywnie uruchomiono kilka dalszych linii krajowych: Katowice -Poznań, Poznań-Bydgoszcz-Gdańsk i Warszawa -Bydgoszcz. W zakresie rozbudowy sieci zagranicznych udało się jedynie przedłużyć linię ze Lwowa do Bukaresztu przez Czerniowce i Gałacz w 1930 r. Dwa dalsze odcinki tej linii: Bukareszt-Sofia i Sofia-Saloniki uruchomiono 27 czerwca 1931 r.
W latach następnych nastąpił dalszy dynamiczny rozwój linii lotniczych:
- 17.VIII.1932 powstała linia Warszawa- Wilno-Ryga-Tallin,
- 1.V.1934 przedłużono linię Warszawa- Poznań do Berlina,
- 4.X.1936 przedłużono linię Sofia-Saloniki do Aten,
- 4.IV.1937 przedłużono odcinek Saloniki-Ateny przez Rodos do Palestyny (Lydda),
- 29.IV.1937 przedłużono linię z Tallina do Helsinek.
W roku 1938 uruchomiono bezpośrednie międzynarodowe linie: Warszawa-Budapeszt i Warszawa-Ateny oraz włączono do linii ”bałtyckiej” Kowno. W dniu 1 marca 1939 przedłużono linię z Lyddy do Bejrutu, 15 maja z Gdyni do Kopenhagi oraz 14 czerwca z Budapesztu do Belgradu, Wenecji i Rzymu.
Dla rozwoju polskiego lotnictwa komunikacyjnego bardzo duże znaczenie miał sport samolotowy. Wyczynem na skalę międzynarodową był w 1926 r. przelot pilota Bolesława Orlińskiego z mechanikiem Leonardem Kubiakiem na trasie Warszawa-Tokio-Warszawa. Lot do Tokio ponad 11 tys. km trwał od 26.VIII. do 5.IX. i prowadził przez Moskwę, Kazań, Omsk, Krasnojarsk,Chitę, Harbin, Mukden i Seul. Lot powrotny trwał od 11 do 25 września. Lotnicy przewieźli pocztę na obu odcinkach.
W dniach 14-21.X.1926 miał miejsce Rajd Bałtycki płk.Rayskiego na trasie Warszawa -Lida-Wilno-Riga-Tallin-Helsinki-Warszawa. Znana jest poczta przewieziona z Warszawy do Tallina i z Tallina do Warszawy.
Trzeba także odnotować dwie próby przelotu Atlantyku przez pilota Ludwika Idzikowskiego i nawigatora Kazimierza Kubalę. Z pierwszego nieudanego przelotu w dniach 3-4.VIII.1928 zachowało się kilka przesyłek. Przerwanie lotu nastąpiło wskutek awarii silnika po 31 godzinach lotu. W 2-ej próbie zakończonej 13 lipca 1929 r. przymusowym lądowaniem zginął pilot Ludwik Idzikowski.
Podziw społeczeństwa polskiego wzbudził przelot przez Atlantyk braci Bolesława i Józefa Adamowiczów. Lot trwał od 29.VI.- 2.VII. 1934 z międzylądowaniem 30.VI. w Normandii. Pierwsza próba przelotu w sierpniu 1933 zakończyła się na Nowej Funlandii.
Ostatni z pocztowo udokumentowanych rajdów to lot doświadczalny mjr Wacława Makowskiego z Ameryki Płd. do Polski. Pilot w okresie 13.V.–5.VI.1938 samolotem Lockheed 14H Super Electra pokonał trasę Los Angeles - Buenos Aires-Rio de Janeiro-Natal-Dakar-Casablanka-Rzym-Warszawa długości prawie 25 tys.km.
I na koniec tej części – rajd, który nie doszedł do skutku z powodu wybuchu wojny w 1939 r. Samolot RWD 15 SP-KAT pilotowany przez kpt. St.Karpińskiego miał lecieć do Australii i Nowej Zelandii. Już były przygotowane przesyłki adresowane do u.p. Hobart.
Wróćmy do zagranicznych linii lotniczych, które przewoziły polską pocztę. Na razie omawialiśmy tylko linię CFRNA i pierwsze przesyłki na tej linii w kwietniu 1921. CFRNA działało do 1925 roku, kiedy jego majątek przejęło nowe przedsiębiorstwo – CIDNA .
CIDNA w czerwcu 1925 r. otworzyła nową linię łączącą Warszawę z Paryżem przez Pragę, Innsbruck, Zurich i Bazyleę. W styczniu 1928 r. zainaugurowano połączenie pocztowe pomiędzy Warszawą i Sofią. W I locie do Zurichu przewieziono 40 przesyłek a do Sofii 85. CIDNA w 1933 roku zakończyła działalność i weszła w skład Air France.
Pierwsza odsyłka poczty lotniczej do Meksyku nastąpiła 29.V.1930. Odcinek Warszawa – Paryż linią CIDNA, przez Atlantyk drogą morską, dalej z Nowego Jorku linią Pan American Airways.
Inauguracja obsługi pocztowej z Polski do Indii. Lot kombinowany do Bagdadu 7.VI.1930. Do Wiednia list przewieziony przez LOT, dalej przez Imperial Airways.
Pierwsza polska przesyłka lotnicza do Australii wysłana została z Warszawy 27.IV.1931. Trasa przelotu Amsterdam – Batavia – Melbourne (14500 km). Datownik odbiorczy Melbourne 19.V.1931. Wysłany został tylko 1 list, który należy do największych rzadkości aerofilatelistycznych Polski.
Lot sterowcowy do Ameryki Południowej i Północnej Chicagofahrt 17-26.X.1933. Zgodnie z okólnikami MPiT od 1932 r. przyjmowane były przesyłki na loty sterowców do Ameryki Południowej i Północnej. Odpowiednio ofrankowane i zaadresowane przesyłki, poprzez urzędy pocztowe Warszawa 2 i Poznań 3, transportowane były do Berlin C2 i stamtąd do sterowca.
Poczta lotnicza z Polskiego Urzędu Pocztowego w Wolnym Mieście w Gdańsku. W dniu 10.VII.1928 zaprowadzono wymianę odsyłek lotniczych pomiędzy u.p. Warszawa 19, Lwów 1, Kraków 1 i Poznań 1 a polskim urzędem pocztowym Gdańsk 1. Ruch ten odbywał się według przepisów dla ruchu lotniczego krajowego.
Z uwagi na ograniczenie polskiego urzędu pocztowego Gdańsk 1 w WMG wyłącznie do lotniczego ruchu krajowego, teoretycznie nie powinny istnieć przesyłki wysłane zeppelinem. Filateliści wymyślili jednak sposób. Wysyłali odpowiednio ofrankowane listy na fikcyjne adresy w Polsce z zastrzeżeniem, że w przypadku nie znalezienia adresata należy je wysłać zeppelinem na inny adres np. w Brazylii.
Niezwykle interesujące są dla aerofilatelistów ocalałe przesyłki z katastrof lotniczych.
23.XI.1937 ,wskutek złych warunków atmosferycznych i mylnego namiaru goniometru, uległ rozbiciu w górach Pirynu (Bułgaria) samolot LOT Douglas DC-2 SP-ASJ. W katastrofie zginęła 3 osobowa załoga i 3 pasażerów. Ocalała poczta otrzymała w Polsce stosowne oznaczenia.
18.VIII.1938 spłonął na lotnisku w Bukareszcie samolot LOT Lockheed L 14H Super Electra. Uratowane przesyłki mają nalepki z informacją o katastrofie lub odręczne adnotacje „z katastrofy lotn”.
cdn.
