Siatkówka na znakach Poczty Polskiej

Podstawą niniejszego artykułu była wersja pierwotna, która ukazała się w druku w Filateliście w numerze z lipca 2014 roku, w ramach oczekiwania na zbliżające się mistrzostwa świata w siatkówce. Od tego czasu wiele się wydarzyło, doszło wiele nowych walorów, które tutaj zostały omówione. Również z racji braku ograniczenia co do miejsca, mogłem sobie pozwolić na zilustrowanie wszystkich.

W dniach od 30 sierpnia do 21 września 2014 roku, w 7 miastach Polski odbywały się 18 Mistrzostwa Świata w Piłce Siatkowej. Dyscyplinie, którą fascynuje się znacząca liczba naszych rodaków. Kiedy rozgrywany jest któryś z ważnych sportowo turniejów, a my występujemy w gronie pretendentów do medali, to zainteresowanie osiąga poziomy wielomilionowe. Pierwszy raz w historii, tej dyscypliny sportu byliśmy organizatorem mistrzostw świata. Niewątpliwie to efekt rosnącego znaczenia polskiej siatkówki i to zarówno w aspekcie sportowym, organizacyjnym jak i marketingowym. Zainteresowanie oraz atmosfera towarzysząca meczom w Polsce jest przykładem do naśladowania i powielania na całym globie.

Poczta Polska, która tak bogato zaprezentowała siatkówkę w 2014 roku, nie zawsze była tak szczodra. Któż by odgadł, że pierwszy siatkarski walor ukazał się dopiero w 1964 roku, był nim stempel dodatkowy, III Ogólnopolska Spartakiada – Turniej Piłki Siatkowej, stosowany w dniach 17-21.06.1964 przez up. Łódź 1. (il. 01)⁽¹⁾ Nie zauważył go nawet Andrzej Myślicki i nie umieścił w swoim katalogu, więc nie ma numeru. W następnym roku pojawiły się dwa kolejne, z okazji Eliminacji do Pucharu Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn. Datownik okolicznościowy (65249)⁽²⁾ stosowany w dniach 12-14.09.1965 w up. Mielec 1 (il. 02)^(*) oraz (65706) stempel dodatkowy w dniach 12-19.09.1965 stosował up. Łódź 1. (il. 03) Była to pierwsza edycja tych rozgrywek i odbyła się w Polsce w dniach 13-19 września, a nasza reprezentacja zajęła drugie miejsce. W tym samym roku wydano też pierwszy siatkarski znaczek Fi. 1479, na którym upamiętniono brązowy medal Igrzysk Olimpijskich w Tokio 1964 drużyny żeńskiej. Znaczek był wydany w formie ozdobnego arkusika x 8 plus dwie przywieszki. (il. 04) Nasza drużyna ponownie zdobyła brązowy medal w roku 1968 w Meksyku, ale Poczta Polska tego już nie udokumentowała. Tak jak nie ma śladów wcześniejszych sukcesów kobiecej siatkówki na mistrzostwach świata: 2 miejsca w 1952, 3 miejsca w 1956, 3 miejsca w 1962. Również drugich lub trzecich miejsc przez osiem kolejnych mistrzostw Europy z lat 1949-71. Któż o tym dzisiaj pamięta.

Kolejne cztery walory to stemple okolicznościowe, których detale wymieniam poniżej: (66355) Międzynarodowy Turniej w Pilce Siatkowej Mężczyzn 50 lat WKS Legia Warszawa stosowany 21.10.1966 przez up. Warszawa 1. (il. 05) (67648) IV Ogólnopolska Spartakiada w Piłce Siatkowej Mężczyzn, stempel dodatkowy stosowany w dniach 12-16.07.1967 przez up. Rzeszów 1. (il. 06)^(*) (70199) IV Międzynarodowe Mistrzostwa Kolejarzy w Piłce Siatkowej Kobiet stosowany 18, 19 i 23 maja 1970 przez up. Wrocław 1 (il. 07) oraz (72497) VII Mistrzostwa Dziewcząt Techników Kolejowych w Piłce Siatkowej stosowany 24.10.1972 przez up. Szczecin 1. (il. 08)^(*)

W roku 1976 odbywały się w Montrealu XXI Igrzyska Olimpijskie. Częścią okolicznościowej emisji był blok 54, (il. 09) na którego znaczku przedstawiona jest siatkówka. Z jego matrycy wykonano również czarnodruk, który różni się tylko brakiem barwy czerwonej i „zafalowaniem” nominału. (il. 10) Były to lata świetności drużyny męskiej kierowanej przez Huberta Wagnera, która po zdobyciu mistrzostwa świata w roku 1974 w Meksyku i wice mistrzostwa Europy w 1975, na olimpiadę jechała w roli faworyta. Nie zawiodła, a mecz finałowy przeciwko ZSRR był horrorem z happy endem, który był chyba najbardziej emocjonującym momentem tych Igrzysk.

Historycznie 10 w kolejności walor, datownik okolicznościowy (78024) Turniej Piłki Siatkowej z okazji 70-lecia Związku Zawodowego Metalowców dnia 19.03.1978, stosował up. Szczecin 1 (il. 11). Następnym jest pierwsza całostka, z nieśmiałym motywem siatkarskim wśród piktogramów obrazujących dyscypliny uprawiane w warszawskim klubie Gwardia. Wydana 17.07.1978 na jego 30-lecie całostka Cp 702. (il. 12) Dnia 25.05.1979 kolejny datownik (79093) XIV Spartakiada Biur Projektów Kolejowych stosował up. Szczecin 30. (il. 13)^(*) Rok 1980, seria na Olimpiadę w Moskwie musiała prezentować siatkówkę, mamy znaczek Fi 2528. (il. 14) Tak jak cała emisja znalazł się on również na wydanym 31.03.1980 okolicznościowym nowodruku z nieco zmienioną kolorystyką. (il. 15) Niestety sukcesu nie udało się powtórzyć, zajęliśmy dopiero czwarte miejsce. Kolejnym walorem jest ponownie całostka z piktogramem siatkówki. Cp 841, wydana 03.08.1983 na 60 lecie KS Nadwiślan Kraków. (il. 16) Po czterech latach, w roku 1987, pojawiła się całostka z okazji dnia olimpijczyka Cp 946, wspominająca Igrzyska w Montrealu. Jest to jedyna całostka, której głównym motywem jest piłka siatkowa, szkoda, że wydana w nieco dziwacznej kolorystyce. (il. 17) Po tym wydaniu zapadła siatkarska cisza na 10 lat. Tak brak sukcesów polskich drużyn odbił się na wydaniach Poczty Polskiej. Dopiero 29.08.1997, w Stargardzie Szczecińskim, stosowany był datownik okolicznościowy (97245) z okazji II Polsko-Niemieckiego Festiwalu Młodzieży. Na nim wśród 6-ciu rozgrywanych dyscyplin sportowych była siatkówka, czego małym śladem jest piktogram na datowniku. (il. 18)^(*)

W XXI wieku nastąpił znaczący wzrost siły polskiej siatkówki, a co za tym idzie zainteresowania kibiców. Na mapie filatelistycznej pojawiła się seria datowników okolicznościowych z Władysławowa. Najpierw 23.09.2000, stosowany był datownik (00306) z okazji Mistrzostw Unii CIPT w Piłce Siatkowej. (il. 19) Kolejne to (02363) stosowany 15.11.2002 z okazji VII Mistrzostw Poczty Polskiej w Piłce Siatkowej Kobiet i Mężczyzn, (il. 20)^(*) oraz (03402) stosowany 21.11.2003 z okazji kolejnej edycji tej imprezy, czyli VIII Mistrzostw Poczty Polskiej w Piłce Siatkowej Kobiet i Mężczyzn. (il. 21) W dniu 19.06.2004, w up. Burzenin, stosowany był datownik (04213) Sala gimnastyczna moich marzeń – Wyszkowskie, z ilustracją serwującego chłopca, zapewne na tej nowej sali. (il. 22) Jeszcze w tym samym roku 11.12.2004, w up. Rybnik 1, stosowany był kolejny datownik (04497), na 25-lecie Męskiej Siatkówki w Radlinie. (il. 23) W dniu 04.05.2007 up. Świdni k. Lublina 5 datownikiem (07069) upamiętnił rocznicę 55 lat Siatkówki ASPS AVIA Świdnik. (il. 24) Klub chwile największej świetności miał w latach 1974-76, a grali w nim m.in. tak znani reprezentanci Polski jak Tomasz Wójtowicz i Lech Łasko. Do Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008 roku zakwalifikowały się obie nasze drużyny siatkarskie. Mężczyźni mieli na koncie wice-mistrzostwo świata z roku 2006, a kobiety mistrzostwo Europy w latach 2003 i 2005. W ramach serii olimpijskiej wydany został znaczek Fi. 4219, prezentujący siatkówkę żeńską. Bez trudu rozpoznajemy na nim środkową drużyny „złotek” Lenę Dziękiewicz, która ostatecznie nie znalazła się w polskiej drużynie na Igrzyskach. (il. 25) Znaczek wydany był również z całą serią w formie arkusika z ozdobnymi marginesami. (il. 26) Na dolnym widać przedłużenie rysunku co pozwala nam rozpoznać blokującą przeciwniczkę, Serbkę Stefanę Veljkowić. Nie doszło do meczu Polska Serbia na tych Igrzyskach. Niestety na tym turnieju olimpijskim żadnej z naszych drużyn nie udało się dotrzeć do strefy medalowej.

Niecałe dwa miesiące później wydano kolejny znaczek, to Fi 4237 z okazji 100-lecia ŁKS z siatkówką wśród 5-ciu najważniejszych dyscyplin uprawianych w klubie. (il. 27) Sekcja męska to zamierzchłe lata 1929-48, choć z dwoma tytułami mistrzostwa Polski. Dużo bogatszą historię ma istniejąca do dziś sekcja żeńska, która osiągnęła wiele sukcesów w latach 80-tych. W roku 2009 Polska była gospodarzem Mistrzostw Europy w Piłce Siatkowej Kobiet. Z tej okazji 25.09 wydano znaczek Fi. 4299, prezentuję go na FDC, (il. 28) co oznacza jednocześnie kolejny datownik okolicznościowy. W dniu 09.05.2012 w up. Poznań 1 stosowany był datownik na 80 lecie KS Pocztowiec Poznań. Wśród piktogramów dyscyplin sportowych jest i siatkówka, która była kiedyś tam uprawiana. (il. 29) Następnym jest stosowany w up. Zielona Góra 1, w dniu 20.07.2012, datownik z okazji X Memoriału Huberta Jerzego Wagnera. (il. 30) To była rozgrzewka przed Igrzyskami naszej drużyny męskiej, opromienionej pierwszym wspaniałym zwycięstwem w Lidze Światowej dwa miesiące wcześniej. Turniej oczywiście wygrany, więc z tym większymi nadziejami czekaliśmy na Igrzyska w Londynie. Z tej okazji wydany był m.in. znaczek Fi. 4425, (il. 31) sprzedawany w pasku z całą serią w arkusiku z ozdobnymi marginesami. Tym razem przedstawiona została siatkówka męska, gdyż panie poległy w kwalifikacjach. Niestety nie wyszło i trzeba było obejść się bez medalu. Kolejnym walorem był stosowany w up. Szczyrk 12.10.2013, datownik okolicznościowy z okazji 55-lecia FSE (Federacja Sportowa Energetyk). (il. 32) Wśród imprez upamiętniających ten jubileusz odbyły się m.in. XXXVI Mistrzostwa Polski Energetyków w Piłce Siatkowej Kobiet i Mężczyzn.

Jeśli podliczymy wszystkie wymienione wyżej wydania, to okazuje się że było 7 znaczków (oferowanych także w różnych mutacjach dodatkowych), 3 całostki (ale tylko jedna z siatkówką, jako głównym motywem) oraz 20 datowników okolicznościowych (w tym jeden dla FDC). To niewiele, szczególnie jak się zważy popularność tej dyscypliny w Polsce.

Radykalna zmiana nastąpiła w bieżącym roku. W dniu 27.06.2014 wydana została seria „Wybitni polscy trenerzy” w ramach której znaczek Fi. 4532 poświęcony jest postaci Huberta Wagnera. Przedstawiam go na kopercie FDC (il. 33). Prawdziwy wysyp wydań nastąpił jednak w związku z Mistrzostwami Świata. W dniu ich rozpoczęcia 30.08.2014, weszła do obiegu sześcioznaczkowa seria Fi 4549-54 wydana w formie ozdobnego arkusika (il. 34) wraz z trzema kopertami FDC (il. 35-37), co oczywiście oznaczało również datownik okolicznościowy. Do tego w sześciu miastach gospodarzach, stosowane były datowniki okolicznościowe o wspólnym motywie, piłki siatkowej na ilustracji. 31.08.2014 w Krakowie (il. 38), 01.09.2014 w Katowicach (il. 39) i Gdańsku (il. 40), 02.09.2014 we Wrocławiu (il. 41), 10.09.2014 w Bydgoszczy (il. 42) oraz Łodzi (il. 43). Jak emocjonujące były to mistrzostwa wszyscy dobrze pamiętamy. Wspaniały sukces polskiej reprezentacji został uhonorowany przez Pocztę Polską wydaniem 16-sto znaczkowego arkusika z wizerunkiem każdego zawodnika i trenerów „złotej” drużyny (il. 44). Wydano również kopertę FDC o jednolitym rysunku, na której lokowano po cztery znaczki, kasowane oczywiście kolejnym datownikiem okolicznościowym. Na (il. 45) jedna z tych kombinacji. Ta emisja wydana została 18.10.2014 i była uroczyście promowana na trwającej tego dnia XXI OWF w Warszawie. Odwiedził ją wówczas pierwszy trener reprezentacji Stefan Antiga, co pozwoliło autorowi niniejszego artykułu pozyskać dodatkowy pamiątkowy walor z jego autografem (il. 46).

1. Jako ilustracji użyłem walorów ze swojego zbioru, poza oznaczonymi (*) które są skanami z katalogów stempli wspomnianych niżej.
2. Numerację stempli okolicznościowych (w nawiasach) podałem wg. Katalogu Myślickiego do roku 1989 oraz wg. Datowniki Okolicznościowe ze zbiorów MPiT za lata 1990-2007. Późniejsze są jeszcze nienumerowane.